हिवाळ्यात केळी पिकाची काळजी
महाराष्ट्रात केळीचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते. विशेषत: खानदेशात केळीची लागवड महत्वपूर्ण असते. केळीच्या लागवडीसाठी 13 ते 40 अंश सेल्सिअस तापमान असणे आवश्यक असते. हिवाळ्याच्या काळात या पिकास फार जपावे लागते. जेव्हा किमान तापमान 10 अंश सेल्सिअसच्या खाली जाते, तेव्हा केळीच्या झाडातील द्रव पदार्थाचा प्रवाह…
घरच्या घरी भाजीपाला
शेती करण्यासाठी शेतजमीनच हवी, हे सत्य आहे ; परंतु अपार्टमेंटमध्ये राहणे किंवा अंगण नसणे हा भाजीपाला पिकवण्यात सर्वात मोठा अडथळा आहे असे वाटणे, ही चुकीची बाब आहे. अगदी लहान घरातही आपण भाजीपाला पिकवू शकतो. आपल्या मोकळ्या वेळेचा सदुपयोग करू शकतो. आपण घरच्या घरी पालक, टोमॅटो,…
मटारची लागवड
हिरवे वाटाणे अर्थात कच्चे वाटाणे ज्याला ‘मटार’ देखील म्हणतात. मटार सगळ्यांनाच आवडतात. मटारची शेती करताना नियमित पाणीपुरवठा करणे व वेळेवर कीटकनाशक फवारणी होणे गरजेचे असते. या पिकास अनेक रोगांना तोंड द्यावे लागते. हिवाळ्यात पिकाच्या वाढीवर आणि उत्पादनावर परिणाम होतो. यशस्वी शेतीसाठी या रोगांचे व्यवस्थापन करणे…
गुलाब शेती
गुलाबाची लागवड करणाऱ्या शेतकऱ्यांना सणसमारंभाच्या दिवसांत चांगला नफा मिळतो. लग्नसराईच्या हंगामात गुलाबांना मागणी मोठ्या प्रमाणात वाढते; परंतु गुलाबाच्या झाडांना हिवाळ्याच्या हंगामात विविध आव्हानांचा सामना करावा लागतो. थंड आणि ओलसर परिस्थिती विविध रोगांसाठी अनुकूल वातावरण तयार करते. या शेतीच्या यशस्वी व्यवस्थापनासाठी प्रतिबंधात्मक उपायांची आवश्यकता असते. पावडर…
प्राचीन भारतातील शेती
श्रीरामांचे युग त्रेतायुग म्हणून ओळखले जाते. भारतातील शेती ही अत्यंत प्रगत होती. त्रेतायुगातील शेतकरी अन्नधान्यापासून कडधान्य, भरडधान्य, फळे, तेलबिया इत्यादींचे उत्पन्न घ्यायचे. त्या काळी केवळ शेतीच नाही तर पशूपालनही करीत. त्यात गाय हा प्राणी फार महत्त्वाचा असे. रामराज्यात पिकांवर रोग वा किडींचा प्रादुर्भाव नव्हता, असे…
गहू पिकावरील पिवळा गंज
गहू पिकावर विविध रोगांचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता दिवसेंदिवस वाढत आहे. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी योग्य वेळी व्यवस्थापन करावे, जेणेकरून नुकसान टाळता येईल. असाच एक रोग म्हणजे ‘पिवळा गंज’ आहे. याला प्रतिबंध करण्याचे मार्ग आयसीएआर-भारतीय गहू आणि बार्ली संशोधन, कर्नालचे शास्त्रज्ञ यांनी सांगितले आहेत. या संस्थेचे संचालक…
कोबी शेती
कांदावर्गीय भाज्यांमध्ये कोबीचा समावेश होतो. कोबीपासून वेगवेगळे चविष्ट पदार्थ बनविले जातात. मिरची-मसाल्याची भाजी, कुरकुरीत भजी बनविण्याबरोबरच कच्च्या कोशिंबिरीची लज्जत वाढविण्यासाठी कोबी वापरतात. चिनी खाद्यपदार्थांमध्ये तर कोबीचा मान वरचा असतो. त्यामुळे कोबी लागवडीला विशेष महत्त्व आहे. कोबीची लागवड प्रामुख्याने सेंद्रिय पदार्थांनी समृद्ध असलेल्या वालुकामय ते भारी…
स्ट्रॉबेरी शेती
लालचुटुक आंबटगोड स्ट्रॉबेरी पाहून कुणाच्या तोंडाला पाणी सुटणार नाही ! महाराष्ट्रातील लोकप्रिय पर्यटनस्थळ असलेल्या महाबळेश्वरमध्ये स्ट्रॉबेरी हे एक महत्त्वाचे फळ पीक आहे. स्ट्रॉबेरीचे व्यावसायिक उत्पादन देशातील समशीतोष्ण आणि उप-उष्णकटिबंधीय भागात शक्य आहे. भारताचा विचार करता महाराष्ट्र, हरियाणा, पंजाब, पश्चिम बंगाल, हिमाचल प्रदेश, उत्तर प्रदेश, दिल्ली…
मूग शेती
मुगाच्या पिकासाठी जास्त पाऊस हानिकारक असतो. ज्या भागात साठ ते पंचाहत्तर सेमी पाऊस पडतो, तो कालावधी मूग लागवडीसाठी योग्य आहे. या पिकाला उष्ण हवामान लागते. मुगाची लागवड सर्व प्रकारच्या जमिनीत यशस्वीपणे केली जाते, मध्यम चिकणमाती, पाण्याचा योग्य निचरा होणारी चिकणमाती त्यासाठी उत्तम आहे. मुगाच्या शेतीसाठी…
लाल बटाट्याची शेती
आता शेतकरी पारंपरिक शेती सोडत आहेत. पिकांच्या विविध जातींचा अवलंब करणे. आता विविध क्षेत्रात शेतीचे अनेक प्रयोग केले जात आहेत. पूर्वी शेतकरी गहू, मका आणि धानाची लागवड करत असत. त्यामुळे आता त्यात आणखी पिकांची भर पडली आहे. आता शेतकरीही लाल बटाट्याच्या लागवडीचा आनंद घेत आहेत. यामध्ये…
फणस शेती
फणस हे नगदी पीक आहे. त्यामुळे याची शेती ही नेहमी फायद्याची शेती मानली जाते. कोकण आणि दक्षिण भारतात या जोरावर अनेक प्रक्रिया उद्योग उभे आहेत. पक्क्या फणसाएवढाच कच्च्या फणसापासून तयार केलेले पदार्थही चविष्ट आणि रुचकर असतात. त्यामुळे कच्च्या आणि पक्क्या दोन्ही स्वरुपातील फणसांना बाजारात विशेष…
केळी शेती
आपल्या देशातील फळांमध्ये केळीला महत्त्वाचे स्थान आहे. पूर्व उत्तर प्रदेशात त्याची लागवड वाढत आहे. केळीचे फळ पौष्टिक असते. त्यात फॉस्फरस आणि कॅल्शियमसारखी साखर आणि खनिज क्षार मुबलक प्रमाणात आढळतात. पुढील गोष्टी लक्षात घेऊन त्याची लागवड केल्यास आर्थिक दृष्टिकोनातून फायदा होईल. राज्यात केळीचे एकूण क्षेत्र सुमारे…
