स्वतंत्र बातमी

माजी पंतप्रधान आणि शेतकऱ्यांचे नेते चौधरी चरण सिंग यांच्या वाढदिवसानिमित्त दरवर्षी 23 डिसेंबर रोजी ‘शेतकरी दिन’ साजरा केला जातो. 30 मार्च 2024 रोजी त्यांना ‘भारतरत्न’ प्रदान करण्यात आला. ”ग्रामीण आणि शहरी भारत ही दोन भिन्न जगे आहेत. ग्रामीण जनताच खरा भारत आहे, ” असे भारताचे माजी पंतप्रधान चौधरी चरणसिंग मानत. 23 डिसेंबर 1978 म्हणजे सुमारे 45 वर्षांपूर्वी राजधानीत कडाक्याच्या थंडीत शेतकऱ्यांचा मोठा मेळावा पाहून जग हादरून गेले. भारतातील शेतकऱ्यांची ताकद पाहून दिल्लीच्या राजकीय वर्तुळातही उबदारपणा जाणवू लागला. चीनच्या रेड मार्चनंतरचा हा जगातील सर्वात मोठा मेळावा असल्याचे मानले जात होते. चौधरी चरणसिंग यांच्या वाढदिवसानिमित्त शेतकऱ्यांचा हा मेळावा झाला होता. तेव्हापासून 23 डिसेंबर हा त्यांचा वाढदिवस ‘शेतकरी दिन’ म्हणून साजरा करण्याची प्रक्रिया सुरू झाली. केवळ शेतकरी दिनच नाही, तर 23 डिसेंबरला शेतकरी दिनाशिवाय भारत सरकार 23 ते 29 डिसेंबर या कालावधीत ‘जय जवान जय किसान’ सप्ताहही साजरा करते.

चरणसिंग आपल्या तत्त्वांचे कट्टर नेते होते. त्यांनी आपल्या तत्त्वांशी कधीही तडजोड केली नाही. पंडित नेहरूंशी मतभेद झाल्यानंतर सन 1967 मध्ये त्यांना काँग्रेस पक्ष सोडला, आणि ‘भारतीय क्रांती दल’ या नवीन राजकीय पक्षाची स्थापना करावी लागली. सुमारे 1952 साली जेव्हा ‘जमीनदारी निर्मूलन विधेयक’ मंजूर झाले, त्यावेळी उत्तर प्रदेशातील पटवारींनी विरोध दर्शवून 27 हजार पटवारींनी राजीनामे दिले होते. चौधरी चरणसिंग हे देखील हट्टी स्वभावाचे होते. शेतकऱ्यांच्या हितासाठी त्यांनी कोणाचेही ऐकले नाही. शेतकऱ्यांना पटवारीच्या जाळ्यातून मुक्त करण्याचे श्रेय चरणसिंग यांना जाते. नंतर त्यांनी स्वतः नवीन पटवारी नेमले, ज्यांना आता ‘लेखपाल’ म्हणतात. यामध्ये 18 टक्के जागा हरिजनांसाठी राखीव ठेवण्यात आल्या होत्या.

चरण सिंह यांचा जन्म 23 डिसेंबर 1902 रोजी उत्तर प्रदेशातील मेरठ जिल्ह्यातील नूरपूर गावात एका शेतकरी कुटुंबात झाला. चरणसिंग यांची राजकीय कारकीर्द सन 1937 मध्ये सुरू झाली. त्यांनी काँग्रेसच्या वतीने विधानसभा निवडणूक लढवली आणि जिंकली. त्यांनी त्यांच्या हयातीत अनेक महत्त्वाची पदे भूषवली. ते दोनदा उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री आणि 28 जुलै 1979 रोजी चौधरी चरणसिंग समाजवादी पक्ष आणि काँग्रेसच्या पाठिंब्याने पंतप्रधान बनले. ग्रामीण विकास बँकेची (नाबार्ड) स्थापनाही सन 1979 मध्ये चरणसिंग यांनी अर्थमंत्री आणि उपपंतप्रधान म्हणून केली होती