भारतीय कृषी संशोधन परिषद ही कृषी आधारीत संशोधन संस्था आहे. शेतीविषयी संशोधन करणारी ही भारतातील प्रमुख संस्था आहे; तसेच जगातील मोठ्या कृषी संशोधन संस्थांपैकी एक आहे. या संस्थेचे मुख्यालय नवी दिल्ली येथे आहे. भारतीय कृषी संशोधन परिषद ही भारत सरकारच्या कृषी मंत्रालय व कृषी संशोधन आणि शिक्षण विभाग अंतर्गत असलेली एक स्वायत्त संस्था आहे. या संस्थेमार्फत शाश्वत शेतीसाठी संशोधन करुन तंत्रज्ञान विकास योजना, उपक्रम राबविले जातात.त्यात समन्वय राखून प्रोत्साहन दिले जाते. दर्जेदार मानव संसाधन विकास सक्षम करण्यासाठी कृषी शिक्षणाला मदत देणे आणि समन्वय साधणे हे काम या संस्थेचे आहे. कृषी-आधारित ग्रामीण विकासासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर, ज्ञान व्यवस्थापन, कृषी संशोधन, शिक्षण आणि विस्तारामध्ये धोरण, सहकार्य आणि सल्लामसलत करण्याचे काम केले जाते.
ही संस्था संपूर्ण देशात फलोत्पादन, मत्य्् पालन व प्राणीविज्ञान याचे शिक्षण देऊन त्यात समन्वय राखणारी, मार्गदर्शन आणि व्यवस्थापन करणारी सर्वोच्च संस्था आहे. भारतीय कृषि अनुसंधान परिषदेने आपल्या संशोधन आणि तंत्रज्ञान विकासाद्वारे भारतात हरितक्रांती घडवून आणली. त्यानंतरही कृषी क्षेत्रात अनेक घडामोडी घडवून आणण्यात अग्रणी भूमिका बजावली आहे. भारतीय कृषी संशोधन परिषद आणि राष्ट्रीय कृषी संशोधन आणि शिक्षण प्रणाली समाजाच्या कल्याणासाठी विज्ञानाच्या प्रगतीचा उपयोग करण्यासाठी कटिबद्ध आहेत. ही संस्था ‘पुसा इन्स्टिट्यूट’ या नावाने ओळखली जाते.
हेन्री फिल्स या अमेरिकेच्या गृहस्थांनी दिलेल्या देणगीतून ही संस्था प्रथम बिहारमधील पुसा येथे सन १९०५ मध्ये सुरू झाली. त्यानंतर सन १९३४ मध्ये भूकंपामुळे संस्थेच्या इमारतीचे फार नुकसान झाले. त्यानंतर ही संस्था सन १९३६ साली नवी दिल्ली येथे हलवण्यात आली. या संस्थेत संशोधन व प्रशिक्षणाची उत्तम सोय असून येथे भारतीय विद्यार्थ्याशिवाय आशिया, आफ्रिका, युरोप व अमेरिका या विविध प्रदेशांतील विद्यार्थी येतात. सन १९५८ साली या संस्थेला विद्यापीठाचा दर्जा मिळाला. कृषिविज्ञानाच्या विविध शाखांतील एम्. एस्सी. व पीएच्. डी. स्तरावरील पदव्युत्तर शिक्षण येथे देण्यात येते. या संस्थेची देशात प्रादेशिक संशोधन केंद्रे आहेत. संस्थेने दिल्लीच्या जवळपासच्या भागात सन १९४९ पासून सधन शेती योजनेखाली शेतकऱ्यांच्या शेतात प्रात्यक्षिके व नवे प्रयोग केले आहेत. संस्थेतील संशोधनातून उपलब्ध होणाऱ्या उपयुक्त माहिती विविध शास्त्रीय नियतकालिकांतून तसेच इंग्रजी, हिंदी व इतर प्रादेशिक भाषांतून लेखांद्वारे आणि आकाशवाणी व दूरदर्शनवरील कार्यक्रमांद्वारे पोहोचवली जाते.
