मसाले उद्योग
स्वयंपाकात वापरले जाणारे नेहमीचे पदार्थ आर्थिक मिळकत करून देतात. फक्त त्या पदार्थांकडे त्यादृष्टीने पहावे लागते. दौंड तालुक्यातील खुटबावमधील कमलताई शंकर परदेशी आणि त्यांच्या सहकारी महिलांनी मसाला उद्योगामध्ये मोठी झेप घेतली. शेतीमध्ये मोलमजुरी करणाऱ्या या महिलांनी स्वतःच्या कार्यक्षमतेवर स्वतःचा रोजगार निर्माण केला आहे. त्यांनी सुरुवातीला ‘अंबिका…
दूध वितरण व्यवसाय
दूध वितरण व्यवसाय हा अतिशय महत्त्वाचा व्यवसाय झाला आहे. मुळात, ग्रामीण भागाकडून शहरांकडे पहाटे दूध पोहोचणे फार गरजेचे असते. यासाठी दुग्धशाळा कार्य करतात. हा एक शेती व्यवसायाचा किंवा पशुसंवर्धनचा भाग आहे. गायी, घोडे, उंट, पाणी म्हशी, शेळ्या, मेंढ्या, याक, पाळीव म्हशी इत्यादी प्राण्यांच्या दुधापासून दररोज…
मका शेती
मका हे उष्ण, समशीतोष्ण आणि थंड हवामानाशी समरस होणारे पीक आहे; मात्र पीकवाढीच्या कोणत्याही अवस्थेत धुके आल्यास ते या पिकास मानवत नाही. या पिकाच्या योग्य वाढीसाठी २५ ते ३० अंश से. तापमान चांगले असते; परंतु जेथे सौम्य तापमान आहे, अशा ठिकाणी मका वर्षभर घेता येतो….
फिनाइल निर्मिती
औद्योगिक आणि घरगुती वापरात फिनाइलला आजच्या युगात खूप मोठी मागणी आहे. उत्पादन खर्च कमी असल्याने फिनाइल तयार करून विक्री करण्याच्या व्यवसायात नफ्याचे प्रमाण जास्त आहे. अर्धा लिटर ते 20 लिटरपर्यंतचे कॅन बाजारात विक्रीसाठी उपलब्ध असतात. फिनाइल हे रसायन प्रत्येक घरात वापरले जाते. आधुनिक जीवनशैलीमुळे जवळपास…
मिक्सर निर्मिती
आजच्या युगात प्रत्येक घरात, हॉटेलमध्ये, रेस्टॉरंटमध्ये आवश्यक असलेले उपकरण म्हणजे मिक्सर आहे. मिक्सरशिवाय घरी किंवा हॉटेलमध्ये जेवण बनवणे हे खूप कष्टाचे काम आहे. मिक्सर ही विजेवर चालणारी विद्युत वस्तू असल्याने त्याच्या निर्मितीमध्ये अत्यंत काळजी घेणे आवश्यक आहे. गृहिणी मिक्सरचा जास्तीत जास्त वापर करीत असल्यामुळे, ते…
तूर लागवड
तूर हे एक लोकप्रिय कडधान्य पीक असून प्रथिनांनी समृद्ध आहे. उष्णकटिबंधीय आणि अर्धउष्णकटिबंधीय प्रदेशात याची लागवड केली जाते. तूर लागवडीसाठी हलकी अल्कधर्मी, खोल आणि ओलसर माती लागते. तुरीचे बियाणे जून महिन्यात पेरणे आवश्यक असते. चांगल्या नांगरलेल्या जमिनीत या पिकाचे उत्पादन चांगले येते. कडधान्य पिकांचे क्षेत्रफळ…
आरसे निर्मिती
घरापासून कार्यालयापर्यंत, गाडीपासून कंपनीपर्यंत आरसा ही सर्वत्र वापरण्यात येणारी अत्यावश्यक गोष्ट आहे. सकाळी ताजेतवाने होऊन कामास लागण्यापूर्वी एकदा तरी स्वतःची प्रतिमा व्यक्ती आरशात पाहते. जगात अशी एखादी व्यक्ती असेल, ज्याने स्वतःला कधी आरशात पाहिले नाही. गरीबांपासून श्रीमंतांपर्यंत प्रत्येकाच्या घरात आरसा असतो. आज औद्योगिक उद्योगांमध्ये आरशांना…
स्मार्टफोन दुरुस्ती व्यवसाय
‘स्मार्टफोन’ ही आजकाल प्रत्येक व्यक्तीची गरज बनली आहे. माणसे आपली सर्व कामे आता स्मार्टफोनवर करतात. भविष्यातही स्मार्टफोनची मागणी वाढणारच आहे. त्यामुळे स्मार्टफोन विक्री आणि दुरुस्ती व्यवसायाला आज फार महत्त्व आलेले आहे. आगामी काळातही या व्यवसायाच्या वाढीत कोणतीही घट होणार नाही. भारतात 450 दशलक्षपेक्षा जास्त स्मार्टफोन…
ज्वारी लागवड
भारतातील ज्वारीच्या लागवडीखालील एकूण क्षेत्रापैकी 50% क्षेत्र महाराष्ट्रात आहे. देशातील एकूण ज्वारी उत्पादनापैकी 52% उत्पादन महाराष्ट्र, कर्नाटक, आंध्रप्रदेश आणि तामिळनाडूमध्ये होते. ज्वारी हे खरीप आणि रब्बी पीक आहे. हे कोरडवाहू शेतीप्रकारातील सर्वात महत्वाचे अन्न आणि चारा पीक आहे. महाराष्ट्र, कर्नाटक, आंध्रप्रदेश, मध्यप्रदेश, गुजरात, राजस्थान, उत्तर…
तांदूळ गिरणी उद्योग
ग्रामीण भागातील विशेषतः शेतकरी कुटुंबातील तरूणांना तांदूळ गिरणी उद्योग कसा सुरू करायचा, याविषयी निश्चित माहिती असेल. या उद्योगाद्वारे ग्रामीण भागातील उद्योजकांबरोबरच शहरी भागातील व्यक्तीनाही ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांकडून कच्चा माल विकत घेऊन त्यावर प्रक्रिया करून तो माल शहरातील व्यापाऱ्यांना विकता येतो. भारताच्या लोकसंख्येमध्ये झपाट्याने वाढ होत…
झाडू बनविण्याचा व्यवसाय
झाडू बनविण्याचा व्यवसाय हा सर्वत्र चालणारा एक व्यवसाय आहे. मागणी, पुरवठा, किंमत, स्पर्धक, ग्राहक सर्वेक्षण या व्यवसायासाठी महत्त्वाच्या गोष्टी आहेत. हा व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी बाजारपेठेचे संशोधन करणे गरजेचे असते. घर,व्यवसाय, कार्यालय अशा प्रत्येक ठिकाणी झाडूची गरज असते. झाडू ही अगदी प्राथमिक गरज आहे. स्वच्छतेच्या कामात…
कमळ शेती
‘कमळ’ हे भारताचे राष्ट्रीय फूल आहे. अनेक औषधी आणि पौष्टिक गुणधर्मामुळे कमळाकडे व्यावसायिक दृष्टीने पाहिले जाते. भारतात गुलाबी आणि पांढऱ्या रंगाची मनमोहक कमळाची फुले आढळतात. साधारणपणे कमळाच्या पाकळ्यांची संख्या 16 ते 36 पर्यंत असते. कमळात अनेक औषधी आणि पौष्टिक गुणधर्म आहेत. प्राचीन आयुर्वेदात मधुर, शीतल,…
सौंदर्यप्रसाधने निर्मिती उद्योग
सौंदर्यप्रसाधने निर्मिती व्यवसाय’ हा जागतिक बाजारपेठेत हजारो कोटी रुपयांची उलाढाल करणारा एक व्यवसाय आहे. सध्या भारतीय सौंदर्यप्रसाधनांच्या विक्रीत चांगली वाढ झाल्याचे दिसते. भारताची प्रचंड लोकसंख्या पाहता या व्यवसायात नवनिर्मितीसाठी चांगली संधी असल्याचे दिसून येते. भारतीय सौंदर्यप्रसाधनांना परदेशी बाजारपेठेत चांगली मागणी आहे. प्रसिद्ध कंपन्यांच्या नावाने सौंदर्यप्रसाधने…
पेन्सिल निर्मिती व्यवसाय
लाकडी पेन्सिल किंवा शिसे पेन्सिल ही प्रत्येक घरातील अत्यावश्यक गोष्ट आहे. ती अनेकदा शिक्षक, विद्यार्थी, कलाकार वापरतात. साधारणपणे, बहुतेक लोक ‘एचबी’ आणि ‘२ बी’ पेन्सिल वापरत असतील, कारण त्या भारतीय बाजारपेठेत प्रसिद्ध असून त्यांची लोकप्रियता जास्त आहे. टॅब्लेट, सेलफोन, कॉम्प्युटर, प्रिंटर आणि इतर उपकरणांच्या आधुनिक…
सुगंधित सोनचाफा
सोनचाफा हे सर्वात लोकप्रिय फुलझाडांपैकी एक आहे. खोली सुगंधित करण्यासाठी, फुलांच्या हारात, तसेच धार्मिक समारंभांमध्ये, सुशोभिकरणासाठी या फुलांचा उपयोग केला जातो. जमिनीतील नायट्रोजनचे स्थिरीकरण करण्यासाठी हे झाड उपयुक्त आहे. या झाडाची पाने पालापाचोळा देतात. या झाडांमुळे जमिनीचा सामू सुधारतो. मातीतील सेंद्रिय कार्बन आणि फॉस्फरसचे प्रमाण…
रेनकोट कव्हर निर्मिती
प्रत्येक व्यक्ती आपले वाहन सुरक्षित ठेवण्यासाठी धडपडत असते. चारचाकी गाड्या झाकण्यासाठीचे प्लास्टिक आच्छादन, तसेच पावसाळ्यात शरीर भिजू नये यासाठी वापरले जाणारे रेनकोट बनवून ते विकणे हा एक उत्तम चालणारा उद्योग आहे. शहरातील बहुतेक लोक सदनिकांमध्ये राहतात. बहुमजली इमारतींमध्ये प्रत्येक वाहन इमारतीच्या पार्किंगमध्ये लावले जाते. वाहनांच्या…
टायर पुनर्निर्मिती व्यवसाय
नव्याने विकसित केलेले वाहनांचे टायर 6 महिने ते वर्षभर वापरले जाऊ शकतात. चारचाकी वाहनांच्या किंमती जास्त असतात, तसेच नवीन टायरच्या किंमतीही जास्त असतात. त्यामुळे जुने टायर प्रक्रिया करून नव्यासारखे केले जातात आणि पुन्हा वापरात आणले जातात. टायर झिजल्यावर नवीन टायर बसवणे आर्थिक दृष्टिकोनातून प्रत्येक वाहनधारकाला…
विविधरंगी जास्वंद
विविध रंगांमधील जास्वंद फुलाची वनस्पती ही सुंदर आकर्षक फुलांच्या वनस्पतींपैकी एक आहे. मुळात जास्वंदीची फुले म्हटल्यावर डोळ्यासमोर लाल फुले यायची. आता विविध रंगांमध्ये आकर्षक फुले मिळतात. ग्रामीण भागात घरासमोर जास्वंदीची झाडे दिसतात. फुलांनी बहरलेली ही वनस्पती पाहताक्षणी मन वेधून घेते. देवपूजेत या फुलांना मोठा मान…
टॅल्कम पावडर निर्मिती
टॅल्कम पावडर म्हटली की आपल्या डोळ्यासमोर पांडा, हिमानीसारखे प्रसिद्ध ब्रँडेड डबे येतात. या ब्रँडनी देशातील बहुतांश बाजारपेठ काबीज केली आहे. चेहऱ्यावर लावण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या टॅल्कम पावडरसारखी उत्पादने त्याच्या गुणवत्तेच्या आधारावर बाजारात विकली जाऊ शकतात. आपणास हा पावडर निर्मिती उद्योग करायचा असल्यास सुप्रसिद्ध ब्रँडशी स्पर्धा करताना…
अत्तर निर्मिती व्यवसाय
घरातील दैनंदिन काम संपल्यानंतर जो फुरसतीचा वेळ उरतो, तो वेळ स्त्रिया अनेकदा गप्पाटप्पा करण्यात किंवा टीव्हीवरील मालिका पाहण्यात घालवतात. वेळेचा सदुपयोग करून स्वत:साठी आणि कुटुंबासाठी चांगले उत्पन्न मिळविण्याकरिता अत्तर तयार करण्याचा व्यवसाय निवडू शकता. बाजारात मागणी असणारा आणि माल नाशवंत नसणारा असा हा व्यवसाय आहे….
सफरचंद लागवड
सफरचंद हे आरोग्यदायी आणि चविष्ट असल्याने इतर फळांच्या तुलनेत सर्वाधिक खपणारे फळ आहे. जम्मू काश्मीर, उत्तराखंड, हिमाचल प्रदेश, अरुणाचल प्रदेश, तामिळनाडू येथे या फळाची लागवड केली जाते. उच्च वापर आणि औषधी मूल्यांमुळे हे सर्वात फायदेशीर फळ पीक देखील मानले जाते. हे एक समशीतोष्ण फळ म्हणून…
गिझर निर्मिती उद्योग
प्राचीन काळी पाणी गरम करण्यासाठी नैसर्गिक इंधने वापरली जात होती. विशेषतः लाकडाचा वापर सर्वाधिक होत असे. भारत हा कृषीप्रधान देश असल्याने देशातील बहुतांश लोकसंख्या खेड्यांमध्ये राहते. लाकडासह शेणखत, भाताची ताडे, चिपाड अशी कृषी उत्पादने वापरली जात होती. नंतर घासलेटचे स्टोव्ह आले. आज रेशन दुकानातून घासलेटही…
लाईट फिटिंग साहित्य निर्मिती
आपल्या देशात वीज मोठ्या प्रमाणात वापरली जाते. मागणीनुसार पुरवठा होत नसला तरी विजेचा वापर करून अनेक वस्तू बनविल्या जात असल्याने वीज फिटिंगच्या साहित्याला मोठी मागणी आहे. आज अगदी गावागावात वीज पोहोचली आहे. विजेची मागणी दिवसेंदिवस वाढत असल्याने पारंपरिक वीजनिर्मितीबरोबर अपारंपारिक स्रोतांपासून वीजनिर्मितीचे मोठे प्रकल्प आपल्या…
सीताफळ लागवड
सीताफळ हे गोड फळ सर्वांच्या आवडीचे आहे. महाराष्ट्रात बीड, औरंगाबाद, परभणी आणि सोलापूर जिल्ह्यात ते घेतले जाते. बार्शीमध्ये ‘एनएमके-०१’ (गोल्डन) या उत्तम दर्जाच्या संकरित जातीची लागवड केली जाते. ‘लाल सीताफळ’, ‘बालानगरी’, ‘वॉशिंग्टन’ आणि ‘पुरंदर’ यांसारख्या इतर जातीसुद्धा प्रसिद्ध आहेत. बीडचे हे सर्वात प्रसिद्ध फळ आहे….
खडू निर्मिती उद्योग
शिक्षणाची सुरुवात खर्याे अर्थाने हातात खडू घेण्यापासून होते. शाळा, महाविद्यालये आणि प्रशिक्षण वर्गामध्ये शिकवताना फळ्यावर लिहिण्यासाठी खडू लागतो. खडू निर्मिती उद्योगाला अलीकडे डिजीटल साधनांमुळे थोडासा उतार सहन करावा लागत आहे. पण अनेक शाळांमध्ये आजही पहिली ते चौथीपर्यंतचे शिक्षण खडूने पूर्ण होते. माध्यमिक शाळांमधील विद्यार्थी, महाविद्यालयीन…
