स्वतंत्र बातमी

सौंदर्यप्रसाधने निर्मिती व्यवसाय’ हा जागतिक बाजारपेठेत हजारो कोटी रुपयांची उलाढाल करणारा एक व्यवसाय आहे. सध्या भारतीय सौंदर्यप्रसाधनांच्या विक्रीत चांगली वाढ झाल्याचे दिसते. भारताची प्रचंड लोकसंख्या पाहता या व्यवसायात नवनिर्मितीसाठी चांगली संधी असल्याचे दिसून येते. भारतीय सौंदर्यप्रसाधनांना परदेशी बाजारपेठेत चांगली मागणी आहे. प्रसिद्ध कंपन्यांच्या नावाने सौंदर्यप्रसाधने ग्राहक विकत घेतात. त्यामुळे त्यांची विश्वासार्हता जास्त असते.

ही उत्पादने ग्राहकांच्या आरोग्याशी निगडीत असल्याने सौंदर्यप्रसाधने उत्पादित करताना शासनाने तयार केलेले सर्व नियम, अटी आणि मानकांची पूर्तता करून उत्पादने बाजारात आणावीत. निर्मात्याचे नाव, उत्पादन प्रक्रियेत सामील असलेले घटक, त्यांचा वापर करण्याचे सूत्र, नियम, सुरक्षितता माहिती, उत्पादनाची तारीख, बॅच नंबर, हेल्पलाइन नंबर अशी माहिती त्यावर असावी लागते.

सौंदर्यप्रसाधन व्यवसायातही सरकार औषधांच्या उत्पादनासाठी असलेले नियम लागू करते. सौंदर्यप्रसाधन उत्पादन ‘औषध आणि सौंदर्यप्रसाधन कायदा, 1940’ नुसार करावे लागते. उत्पादन सुरू होण्यापूर्वी आरोग्य विभागाची परवानगी घ्यावी लागते.

सौंदर्यप्रसाधने उत्पादनांची ठिकाणे स्वच्छ असणे आणि निवासी वस्त्यांपासून दूर असणे आवश्यक असते. सौंदर्यप्रसाधने उत्पादनांची मान्यता घेणारा उत्पादक स्वतः ‘डी-फार्मसी’ डिप्लोमा किंवा रसायनशास्त्रातील पदवी किंवा इंटरमिजीएट उत्तीर्ण असावा. ज्यांना सौंदर्यप्रसाधने उद्योग सुरू करायचा आहे त्यांनी सर्वप्रथम ‘द ड्रग्ज अँड कॉस्मेटिक्स ॲक्ट’ या अधिकृत पुस्तकाचा अभ्यास करून सविस्तर माहिती मिळवावी.

सौंदर्यप्रसाधने उत्पादनाचा मानवी आरोग्याशी जवळचा संबंध आहे. उद्योग सुरू करण्यापूर्वी सरकारच्या सर्व मान्यता, नियम, कायदे, अटी आणि मानकांची पूर्ण पूर्तता करूनच उत्पादन घेणे आवश्यक आहे.

सौंदर्यप्रसाधने उत्पादनांच्या यादीत शेकडो उत्पादनांची नावे दिसतात. सर्वप्रथम आपण यापैकी कोणते उत्पादन सुरू करायचे ते ठरवायला हवे. उदा. टाल्कम पावडर, स्नो, क्रीम, बेबी पावडर, सुगंधित केसांचे तेल, फेस पावडर, काटेरी उष्णता पावडर, बदाम तेल, तिळाचे तेल, वनस्पती तेल, कोप्रा तेल, टूथपेस्ट, टूथपाऊडर, व्हॅनिशिंग क्रीम, कोल्ड-क्रीम,इ.

विविध तेलापासून बनवलेली उत्पादने, नेलपॉलिश, लिपस्टिक, बॉडी-स्प्रे, शाम्पू, आंघोळीचा साबण, चेहऱ्यावर लावलेली विविध क्रीम्स, मेक-अपसाठी वापरलेली उत्पादने, विविध सौंदर्यप्रसाधने या वस्तू स्थानिक बाजारात किंवा जवळपासच्या ठिकाणी उपलब्ध आहेत का, याची खात्री करावी.

सौंदर्यप्रसाधन उत्पादन घ्यायचे असेल, तर बाजारात किती स्पर्धात्मक उत्पादने आहेत, त्यांच्या किंमती किती आहेत, त्यांच्या जाहिराती कशा आहेत, त्यांची वितरण व्यवस्था कशी आहे, वितरकांना किती टक्के मार्जिन दिले जाते, या सर्वांचा अभ्यास करून घ्यावा. तज्ज्ञांसोबत बाजारपेठ सर्वेक्षण करावे. प्रत्येक मनुष्य आंघोळीनंतर चेहऱ्यावर पावडर लावतो. या कारणास्तव, प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षपणे आजूबाजूची प्रत्येक व्यक्ती आपली ग्राहक असते, हे लक्षात घ्यावे.

ज्या उत्पादनाला बाजारात जास्त मागणी असेल आणि स्पर्धा कमी असेल, तर असे उत्पादन करून ते ब्युटी पार्लर, स्टेशनरी दुकाने, औषधांची दुकाने, विशेष सौंदर्य प्रसाधनांची दुकाने, विक्री-प्रदर्शन, मॉल्स, सुपर मार्केटमध्ये विक्रीसाठी ठेऊ शकता. यासोबतच सौंदर्यप्रसाधनांच्या घाऊक व्यापाऱ्यांनाही माल देता येईल. घरोघरी मालाचे विपणन करताना सौंदर्यप्रसाधनांची विक्रीही जास्त आहे. जो उत्पादन करायचे ठरवेल त्यानुसार कच्चा माल वापरला जाईल. नखांचा रंग तयार करण्यासाठी अमाइल अल्कोहोल, इथाइल एसीटेट, नायट्रो सेल्युलोज, मिथाइल इथर, इस्टर गम, आयसो प्रोफाइल अल्कोहोल, रंग इत्यादी कच्चा माल आवश्यक आहे. या उत्पादनासाठी स्वयंचलित यंत्रांची आवश्यकता असेल.