लहान मुले निरागस असतात. लहानपणापासूनच मुलांना चांगली उदाहरणे देऊन जबाबदारी घेण्यास शिकवले तर ते मोठे होईपर्यंत निर्भय आणि आत्मविश्वासपूर्ण जीवन जगू शकतील. पण अशा कोणत्या चुका होतात ज्यामुळे ते मूल सुधारू शकत नाही, याचा अभ्यास करावा. काही सोप्या युक्त्या अवलंबून आपण आपल्या मुलाला जबाबदार आणि सक्षम बनवू शकता. आपण करीत असलेल्या चुकीच्या गोष्टी आपणच सुधारल्या पाहिजेत, या अपेक्षेने आणि कल्पनेने मुलाला वाढवा. मुलाला जबाबदारी शिकवण्याच्या दिशेने हे पहिले पाऊल असू शकते. मुलाला स्वतःचे काम स्वतः करण्याची सवय लावा. ब्रशपासून सुरुवात करा. प्रथम त्यांना स्वतःला ब्रश करण्यास सांगा. ते पूर्ण झाल्यावर, तुम्ही त्याने ते व्यवस्थित केले का, याची खात्री करण्यासाठी एकदा तपासा.
हळूहळू मुलांना कपड्यांची घडी घालण्यास शिकवा. कपडे कपाटात ठेवायला शिकवा. अशा लहानसहान सवयींमुळे ते वयानुसार मोठी कामे करायला शिकतील आणि आपली सर्व कामे जबाबदारीने करू लागतील. योग्य वेळी मुलांची स्तुती करा. जेव्हा ते न बोलता स्वतःहून एखादे छोटेसे काम करतात तेव्हा त्यांचे कौतुक करा. स्तुतीमुळे मुलांचे नुकसान होते असा विचार करणे चुकीचे आहे. उलट, स्तुतीमुळे मुले अधिक जबाबदाऱ्या घेण्यास प्रवृत्त होतात. त्यांच्यामध्ये अधिक सक्षम होण्याची इच्छा निर्माण होते.
एकाच वेळी अनेक कामे देऊ नका. जेव्हा तुम्ही अनेक कामांची जबाबदारी मुलावर लादण्याचा प्रयत्न करता, आणि मग त्याच्याकडून सर्व काही चांगले होईल अशी अपेक्षा करता, तेव्हा ही आपली अवाजवी अपेक्षा असते. आपल्या अपेक्षा मर्यादित ठेवा. त्यांना छोटी-छोटी कामे करायला द्या आणि त्यांच्या लहान-मोठ्या सर्व प्रयत्नांचे कौतुक करा. त्यांना एकाच वेळी अनेक कामांचा कंटाळा येऊ शकतो, ज्यामुळे त्यांची जबाबदारी कमी होते. स्वयंपाकघरात गेल्यावर त्यांना भाज्या मोजायला सांगा. भाजीपाला धुण्याचे काम देता येईल. बेडशीट बदलण्यासाठी त्यांची मदत घ्या. त्यांना रोपांना पाणी देण्यास सांगा. अशा प्रकारे, त्यांना आपल्यासोबत काम करायला लावल्याने मुले जबाबदार होतील. तुम्हाला नेहमीच मदत करतील. काही वेळा मुले जिद्दीने पालकांचे ऐकत नाहीत. प्रत्येक कामात निष्काळजी असतात. आपल्या मुलाने निष्काळजी व्हावे असे कोणत्याही पालकांना वाटत नाही. ते आपल्या पाल्याला जबाबदार बनवण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न करतात. या काही गोष्टी आहेत, ज्या मुलांना जबाबदारीचे भान देतील. हे करीत असताना त्याच्या अभ्यासाकडे आणि छंदाकडे मात्र अजिबात दुर्लक्ष करु नका.
