मसाले उद्योग
स्वयंपाकात वापरले जाणारे नेहमीचे पदार्थ आर्थिक मिळकत करून देतात. फक्त त्या पदार्थांकडे त्यादृष्टीने पहावे लागते. दौंड तालुक्यातील खुटबावमधील कमलताई शंकर परदेशी आणि त्यांच्या सहकारी महिलांनी मसाला उद्योगामध्ये मोठी झेप घेतली. शेतीमध्ये मोलमजुरी करणाऱ्या या महिलांनी स्वतःच्या कार्यक्षमतेवर स्वतःचा रोजगार निर्माण केला आहे. त्यांनी सुरुवातीला ‘अंबिका…
फिनाइल निर्मिती
औद्योगिक आणि घरगुती वापरात फिनाइलला आजच्या युगात खूप मोठी मागणी आहे. उत्पादन खर्च कमी असल्याने फिनाइल तयार करून विक्री करण्याच्या व्यवसायात नफ्याचे प्रमाण जास्त आहे. अर्धा लिटर ते 20 लिटरपर्यंतचे कॅन बाजारात विक्रीसाठी उपलब्ध असतात. फिनाइल हे रसायन प्रत्येक घरात वापरले जाते. आधुनिक जीवनशैलीमुळे जवळपास…
आरसे निर्मिती
घरापासून कार्यालयापर्यंत, गाडीपासून कंपनीपर्यंत आरसा ही सर्वत्र वापरण्यात येणारी अत्यावश्यक गोष्ट आहे. सकाळी ताजेतवाने होऊन कामास लागण्यापूर्वी एकदा तरी स्वतःची प्रतिमा व्यक्ती आरशात पाहते. जगात अशी एखादी व्यक्ती असेल, ज्याने स्वतःला कधी आरशात पाहिले नाही. गरीबांपासून श्रीमंतांपर्यंत प्रत्येकाच्या घरात आरसा असतो. आज औद्योगिक उद्योगांमध्ये आरशांना…
तांदूळ गिरणी उद्योग
ग्रामीण भागातील विशेषतः शेतकरी कुटुंबातील तरूणांना तांदूळ गिरणी उद्योग कसा सुरू करायचा, याविषयी निश्चित माहिती असेल. या उद्योगाद्वारे ग्रामीण भागातील उद्योजकांबरोबरच शहरी भागातील व्यक्तीनाही ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांकडून कच्चा माल विकत घेऊन त्यावर प्रक्रिया करून तो माल शहरातील व्यापाऱ्यांना विकता येतो. भारताच्या लोकसंख्येमध्ये झपाट्याने वाढ होत…
सौंदर्यप्रसाधने निर्मिती उद्योग
सौंदर्यप्रसाधने निर्मिती व्यवसाय’ हा जागतिक बाजारपेठेत हजारो कोटी रुपयांची उलाढाल करणारा एक व्यवसाय आहे. सध्या भारतीय सौंदर्यप्रसाधनांच्या विक्रीत चांगली वाढ झाल्याचे दिसते. भारताची प्रचंड लोकसंख्या पाहता या व्यवसायात नवनिर्मितीसाठी चांगली संधी असल्याचे दिसून येते. भारतीय सौंदर्यप्रसाधनांना परदेशी बाजारपेठेत चांगली मागणी आहे. प्रसिद्ध कंपन्यांच्या नावाने सौंदर्यप्रसाधने…
रेनकोट कव्हर निर्मिती
प्रत्येक व्यक्ती आपले वाहन सुरक्षित ठेवण्यासाठी धडपडत असते. चारचाकी गाड्या झाकण्यासाठीचे प्लास्टिक आच्छादन, तसेच पावसाळ्यात शरीर भिजू नये यासाठी वापरले जाणारे रेनकोट बनवून ते विकणे हा एक उत्तम चालणारा उद्योग आहे. शहरातील बहुतेक लोक सदनिकांमध्ये राहतात. बहुमजली इमारतींमध्ये प्रत्येक वाहन इमारतीच्या पार्किंगमध्ये लावले जाते. वाहनांच्या…
टॅल्कम पावडर निर्मिती
टॅल्कम पावडर म्हटली की आपल्या डोळ्यासमोर पांडा, हिमानीसारखे प्रसिद्ध ब्रँडेड डबे येतात. या ब्रँडनी देशातील बहुतांश बाजारपेठ काबीज केली आहे. चेहऱ्यावर लावण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या टॅल्कम पावडरसारखी उत्पादने त्याच्या गुणवत्तेच्या आधारावर बाजारात विकली जाऊ शकतात. आपणास हा पावडर निर्मिती उद्योग करायचा असल्यास सुप्रसिद्ध ब्रँडशी स्पर्धा करताना…
गिझर निर्मिती उद्योग
प्राचीन काळी पाणी गरम करण्यासाठी नैसर्गिक इंधने वापरली जात होती. विशेषतः लाकडाचा वापर सर्वाधिक होत असे. भारत हा कृषीप्रधान देश असल्याने देशातील बहुतांश लोकसंख्या खेड्यांमध्ये राहते. लाकडासह शेणखत, भाताची ताडे, चिपाड अशी कृषी उत्पादने वापरली जात होती. नंतर घासलेटचे स्टोव्ह आले. आज रेशन दुकानातून घासलेटही…
खडू निर्मिती उद्योग
शिक्षणाची सुरुवात खर्याे अर्थाने हातात खडू घेण्यापासून होते. शाळा, महाविद्यालये आणि प्रशिक्षण वर्गामध्ये शिकवताना फळ्यावर लिहिण्यासाठी खडू लागतो. खडू निर्मिती उद्योगाला अलीकडे डिजीटल साधनांमुळे थोडासा उतार सहन करावा लागत आहे. पण अनेक शाळांमध्ये आजही पहिली ते चौथीपर्यंतचे शिक्षण खडूने पूर्ण होते. माध्यमिक शाळांमधील विद्यार्थी, महाविद्यालयीन…
शाई निर्मिती
कमी भांडवलात निश्चितपणे फायदेशीर उद्योग शोधत असाल तर शाई उत्पादन उद्योग हा एक चांगला पर्याय आहे. या मालाला वर्षभर मागणी असते. दैनंदिन जीवनातील सर्व लिखित कामांसाठी शाईची आवश्यकता असते. शाळेतील मुलांना लिहिण्यापासून ते सरकारी आणि खासगी कार्यालयात शिक्के मारण्याच्या कामापर्यंत शाई लागते. शाईचे पेन असो…
खोके निर्मिती उद्योग
कोणत्याही उत्पादनाचे वितरण आणि वाहतूक करताना व्यापारी आणि उत्पादकांना छोट्या-मोठ्या खोक्यांची सर्वात जास्त गरज असते. ‘कोरुगेटेड’ पेट्या वजनाने खूप हलक्या आणि लाकडी खोक्यांपेक्षा स्वस्त असतात. टिकाऊ आणि कमी किंमतीमुळे खोक्यांना व्यापारी आणि उत्पादक प्राधान्य देतात. खोके लाकडाच्या लगद्यापासून तयार केले जातात, परंतु यामध्ये 20 ते…
प्लास्टिक उद्योग
माणसाच्या दैनंदिन जीवनात प्रत्येक क्षेत्रात, प्रत्येक ठिकाणी प्लास्टिकचा वापर मोठ्या प्रमाणात होत आहे. लोक सकाळी झोपेतून उठल्याबरोबर दात घासताना ब्रश घेतात. आपल्या दैनंदिन जीवनाची पहाट प्लास्टिकच्या वापराने सुरू होते. भारतात वर्षभरात 20 लाख टन प्लास्टिक तयार होते. कंगवा, बादल्या, नळ, चप्पल, टेबल, खुर्च्या, इलेक्ट्रिक फिटिंगचे…
प्लायवुड उद्योग
लाकडाला पर्याय म्हणून आज जगभरात प्लायवुडचा वापर केला जात आहे. आपल्या देशात शेकडो वर्षांपासून प्लायवुडचा वापर होत आहे. मागील शतकांमध्ये, प्लायवुडचा वापर वस्तू वेष्टनबंद करण्यासाठी केला जात असे. चहाची वाहतूक करताना चहा सुरक्षित रहावा, म्हणून प्लायवूडचा वापर चहा बंद करण्यासाठी प्रथम केला गेला. प्लायवूडचे खोके…
सीएफएल दिव्यांची निर्मिती
प्रत्येक घरात विद्युत उपकरणे अत्यावश्यक आहेत. प्राचीन काळी रॉकेलचे दिवे प्रकाशासाठी वापरले जायचे. तंत्रज्ञान बदलामुळे आज प्रत्येक घरात विविध उपकरणांसाठी वीज वापरली जाते. विजेचा वापर केवळ घरातील दिवा लावण्यासाठी केला जात नाही, तर विजेवर चालणाऱ्या अनेक उपकरणांसाठी केला जातो. गेल्या काही वर्षांत सरकारने वीजनिर्मिती वाढविण्याकडे…
जहाजबांधणी उद्योग
बंदरांची वाढणारी संख्या आणि त्यातून अर्थव्यवस्थेची होणारी भरभराट, संरक्षण तसेच व्यापाराच्याही दृष्टीने जहाजबांधणी क्षेत्रावर लक्ष केंद्रित करायला हवे. भारताला विस्तीर्ण असा समृद्ध सागरी किनारा लाभला आहे. इसवी सन पूर्व 3000 च्या आसपास सिंधू संस्कृती नौका आणि जहाजे वापरण्यासाठी ओळखली जात होती. त्यावेळी हा जहाजबांधणी उद्योग…
चप्पल उद्योग
‘चप्पल’ खरेदीची हौस अनेकांना असते. प्रत्येक कपड्याच्या प्रकाराप्रमाणे, सोहळ्याप्रमाणे आपण चप्पलांची निवड करतो. कोणत्या प्रकारच्या वेशभूषेवर कोणती चप्पल शोभून दिसणार याकडेही प्रत्येकाचे लक्ष असते. चला तर मग सर्वांच्या आवडत्या अशा ‘चप्पल उद्योगा’बद्दल आज सविस्तर जाणून घेऊया. कोणताही उद्योग किंवा व्यवसाय सुरू करायचा असेल की सर्वांत…
कागद उद्योग
भारतातील कागद उद्योग हा एक कृषी-आधारित उद्योग आहे. जागतिक स्तरावर ‘भारतीय कागद उद्योग’ उच्च स्थानावर आहे. देशातील पहिली कागद गिरणी इसवी सन 1812 मध्ये सेरामपूर-बंगाल येथे स्थापन झाली; परंतु कागदाच्या मागणीअभावी ती अयशस्वी झाली. सन 1870 मध्ये कोलकाता जवळील ‘बालीगंज’ येथे हा उपक्रम पुन्हा सुरू…
बर्फ बनविण्याचा उद्योग
उन्हाळा आला की थंडगार पाणी, सरबत, आइस्क्रिम, बर्फाचा गोळा यांची मागणी वाढते. या सर्वांना थंड ठेवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात बर्फ आवश्यक असतो. एवढ्या मोठ्या प्रमाणातील बर्फाची मागणी बर्फ निर्मिती करणाऱ्या कारखान्यांतून पूर्ण केली जाते. चला तर मग, आज माहिती घेऊया बर्फ बनविण्याच्या उद्योगाबद्दल. बर्फाचा कारखाना सुरू…
सिमेंट उद्योग
आधुनिकीकरणामुळे सिमेंट क्राँक्रीटच्या इमारतींची जंगले बांधली जात आहेत. सिमेंट उद्योगातून दररोज कोट्यवधी रुपयांची उलाढाल होत असते. मागणी जास्त असल्याने हा कायमच तेजीत असणारा उद्योग आहे. वाढत्या शहरीकरणामुळे ग्रामीण भागातील मातीच्या साध्या टाइलच्या घरांची जागा सिमेंट काँक्रीटच्या घरांनी घेतली आहे. बहुमजली इमारती, अपार्टमेंट, बंगले, रो-हाऊस, उड्डाणपूल,…
खिळे बनवण्याचा उद्योग
‘खिळा’ ही वस्तू माहिती नसणारी व्यक्ती जगाच्या पाठीवर तरी शोधूनही सापडणार नाही. प्रत्येकाच्या घरात, कार्यालयात किमान १ खिळा तरी नक्कीच असतो. खिळ्याला असलेली मागणी ही सतत वाढत जाणारी आहे. लघुउद्योगातून महिन्याला किमान २४ लाख खिळे तयार होतात. खिळे बनवण्याची प्रक्रिया ही यंत्रांवर आधारित आहे. त्यामुळे…
घासणी उद्योग
भांड्यांची स्वच्छता करण्यासाठी घासणी म्हणजेच स्क्रबरचा वापर सगळीकडे केला जातो. जेव्हा घासणीचा शोध लागला नव्हता, तेव्हा नारळाच्या शेंडीचा वापर घासणीसारखा केला जायचा. घासणीमुळे तेलकट – तूपकट झालेली भांडी लख्खं होतात. चकाकू लागतात. घासणी उद्योगामध्ये कमी गुंतवणूक आणि जास्त नफा दडलेला आहे. हा लघुउद्योग घरच्या घरी…
रबर शिक्का निर्मिती उद्योग
कोणत्याही कार्यालयीन कामकाजात शिक्क्याला महत्त्व असते. तुम्ही अनेक ठिकाणी ऐकलं असेल की, “या पत्रावर स्टॅम्पची गरज आहे” आणि त्या पत्रावर काम मिळाला की ते कामही चटकन होऊन जाते. तर अशा या ‘रबर शिक्का’ उद्योगाबद्दल जाणून घेऊ. बाजारात दोन प्रकारच्या रबर शिक्क्यांना मागणी आहे. पहिला प्रकार…
हातमोजे उद्योग
कोविडच्या वेळी वैद्यकीय क्षेत्रातील अनेक शब्द जनसामान्यांच्या रोजच्या वापरात रूढ झाले. आपण वैद्यकीय क्षेत्रात रोज वापरात येणाऱ्या मास्क, हातमोजे, सॅनिटायझर, पीपीई कीट, केस झाकायला टोपी यांसारख्या गोष्टी रोज वापरू लागलो. या गोष्टींपैकी शस्त्रक्रियेच्या वेळी वापरले जाणारे हातमोजे म्हणजेच ‘ग्लोव्हज्’ उद्योगाबद्दल जाणून घेऊया. या उद्योगातून मिळणारा…
दुग्धपदार्थ उद्योग
जेवल्यावर थोडं तरी गोड खाण्याची इच्छा ही खूप जणांना होते. त्यात रोज वेगळा गोड पदार्थ हवा अशी मागणी असते. किमान मुंबईमध्ये आपण गल्लोगल्ली मिळाईची दुकाने बघतो. त्या दुकानांत रंगीबेरंगी, विविध चवीच्या मिठायांची रेलचेल असते. कोणती मिठाई घ्यावी, हा प्रश्न आपल्या प्रत्येकाच्या मनात निर्माण होतो; तर…
चप्पल उद्योग
‘चप्पल’ खरेदीची हौस अनेकांना असते. प्रत्येक कपड्याच्या प्रकाराप्रमाणे, सोहळ्याप्रमाणे आपण चप्पलांची निवड करतो. कोणत्या प्रकारच्या वेशभूषेवर कोणती चप्पल शोभून दिसणार याकडेही प्रत्येकाचे लक्ष असते. चला तर मग सर्वांच्या आवडत्या अशा ‘चप्पल उद्योगा’बद्दल आज सविस्तर जाणून घेऊया. कोणताही उद्योग किंवा व्यवसाय सुरू करायचा असेल की सर्वांत…
